Wie langs Surhuizum rijdt, ziet van veraf dat de kerktoren van de Antoniuskerk in de steigers staat. De unieke, opgemetselde spits met romp is zowel aan de buiten- als binnenkant toe aan een grondige opknapbeurt.
Bovendien wordt het haantje van de 35 meter hoge kerktoren opnieuw verguld, aldus specialist gebouwen Riemer van der Molen van de gemeente Achtkarspelen. Hij staat samen met bouwkundig projectleider Menno Sikkink van de Stichting Beheer Kerkelijke Gebouwen (SBKG) Noord-Nederland aan de voet van de kerk en beide kijken ze omhoog naar de imposante steigerconstructie, die de kerktoren aan het oog onttrekt. Ondertussen gaat wethouder Sierd Vegelin van de gemeente Achtkarspelen een kijkje nemen op de steiger.
Gebreken
,,Het metsel- en voegwerk vertoont gebreken, waardoor het regenwater de gevel heeft doordrenkt. Dit heeft lekkerij tot gevolg, waardoor aan de binnenkant verrotte houtdelen moeten worden vervangen. De houten delen zijn behoorlijk aangetast”, legt Sikkink uit.
Door de slechte staat van het metsel- en voegwerk stonden er al langere tijd borden rondom de kerktoren met daarop de waarschuwing voor vallende steensplinters. ,,Mede onder invloed van vorst konden er stukjes steen loslaten en naar beneden vallen. De opknapbeurt was zeer nodig. We zijn als SBKG gespecialiseerd in het opknappen van oude kerken en zijn er dag in, dag uit mee bezig.”
Regenwater
De toren wordt voorzien van drupranden, die zorgen voor een betere afvoer van het regenwater in vergaarbakken, waarna het met leidingen wordt afgevoerd naar beneden. ,,De kerktoren heeft een gemetselde spits. Daar zijn er maar een paar van in Nederland. Het regenwater liep van de spits af naar beneden, waardoor de romp van de kerktoren gemakkelijk doordrenkt kon raken.”
,,Bij een Middeleeuwse toren als dit werk je met andere materialen”, gaat Sikkink verder. ,,Je hebt speciale mortel en stenen nodig. Slechte, doordrenkte stenen worden verwijderd en daar worden nieuwe ‘oude’ stenen in gezet. Verder werken we met mortel op basis van kalk in plaats van cement. Door de kalk raakt het gebouw het vocht beter kwijt en kan het bouwwerk drogen. Zo zorgen we dat de kerk weer 25 tot 30 jaar mee vooruit kan.”
Door de eeuwen heen is er vaker aan de kerktoren gewerkt, zo merken de restaurateurs op. ,,Vooral de zuid- en de westkant krijgt vaak de volle laag qua wind en regen. De noord- en oostkant zijn nog vrij origineel”, aldus Sikkink. ,,Het is interessant om deze vroegere werkzaamheden te bekijken. De kerktoren is als het ware een gebouwd geschiedenisboek.”
Op schema
De opknapbeurt gaat enkele tonnen kosten, waarvan het grootste deel voor rekening komt voor de gemeente Achtkarpselen. Eind maart werd met de werkzaamheden begonnen en de opknapbeurt zal in juni afgerond worden. Aannemer van der Haak en Bijlstra uit Westergeest en metsel- en voegwerkspecialist Siegersma uit Berlikum voeren de restauratiewerkzaamheden uit. ,,We liggen mooi op schema”, aldus Van der Molen.
Yke Bremer
bron: De Feanster
